Adolf Hyla – Biografia

RODZINA

Adolf Kazimierz Hyła urodził się 2 maja 1897 roku w Białej koło Bielska jako pierworodny syn Józefa i Salomei z domu Szarkiewicz. Ojciec Adolfa, Józef Hyła, syn Stefana i Rozalii, urodził się 27 grudnia 1857 roku we wsi Hucisko koło Żywca, zmarł 15 listopada 1940 roku w Krakowie. Matka Adolfa, Salomeą, córka Jana Szarkiewicza i Marii z domu Słowińskiej, urodziła się 29 sierpnia 1875 roku w Wojniczu, obecny powiat tarnowski. Zmarła 11 października 1940 roku w Krakowie.

Małżonkowie zamieszkali najpierw w Białej koło Bielska, a następnie w Krakowie. Mieszkali kolejno przy ul. Wielopole, Kołłątaja, św. Łazarza i ponownie przy ul. Kołłątaja. Zawsze wynajmowali mieszkania w pobliżu urzędu pocztowego, w którym znalazł zatrudnienie Józef Hyła – początkowo jako listonosz, a potem jako urzędnik pocztowy. Salomeą Hyła zajmowała się wychowaniem dziewięciorga dzieci, które, oprócz Adolfa, przychodziły na świat w Krakowie: Stefan – 2 września 1900 roku, Maria Waleria – 3 grudnia 1901 roku, Helena – 21 marca 1904 roku, Aniela – 3 czerwca 1907 roku, bliźniacy Antoni i Michał – 29 września 1908 roku oraz kolejne bliźnięta Irena i Jerzy – 3 sierpnia 1914 roku.
Rodzina Hyłów żyła bardzo skromnie. Jedynym źródłem utrzymania była pensja ojca.

Trud opieki nad młodszym rodzeństwem dzieliła z matką Maria Waleria, najstarsza siostra Adolfa, kochana przez wszystkie dzieci, a potem ubóstwiana przez dzieci z następnego pokolenia – Ciocia Maryla. Została w mieszkaniu przy ul. Kołłątaja 12 razem z najmłodszą siostrą Ireną. Niosła pomoc wszystkim, którzy tej pomocy potrzebowali, zarówno w latach okupacji hitlerowskiej jak i w czasach powojennych. Opiekowała się również dziećmi swojej siostry Ireny, wspomagała jej rodzinę finansowo.Adolf najwcześniej ze wszystkich dzieci, bo w wieku 15 lat, opuścił dom rodzinny.

SZKOŁY

Adolf Hyła uczył się w Szkole Pospolitej Męskiej im. św. Barbary w Krakowie w latach 1903 – 1907. Była to czteroklasowa szkoła ludowa przygotowująca do nauki w gimnazjum. Siedziba szkoły znajdowała się na Małym Rynku 8.
W latach 1907-1912 był uczniem cesarsko-królewskiego Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Gimnazjum św. Jacka mieściło się wówczas przy ul. Siennej 13 i zajmowało wschodnie skrzydło klasztoru dominikanów oraz dwa budynki przy bramie, zaś filia gimnazjum znajdowała się przy ul. św. Sebastiana 10.

Adolf Hyła uczył się najpierw w filii gimnazjum przy ul. św. Sebastiana, w której ukończył klasy I-IV(tzw. gimnazjum niższe), zaś do klasy V uczęszczał do szkoły przy ul. Siennej 13.

Gimnazjum św. Jacka w Krakowie było wówczas prestiżową szkołą ośmioklasową, tzw. klasyczną, z łaciną i greką jako przedmiotami nauczania i przedmiotami maturalnymi.

Talent do rysunków odziedziczył po swoim ojcu, Józefie Hyle, który w wolnych chwilach zajmował się malarstwem – ozdabiał pięknymi motywami kwiatowymi meble znajdujące się w mieszkaniu przy ul. Kołłątaja.

11 lipca 1912 roku Adolf Hyła wstąpił do konwiktu oo. Jezuitów w Starej Wsi koło Brzozowa. W miejscowości tej oo. Jezuici prowadzili gimnazjum dla młodych zakonników. Klasę VI gimnazjum Adolf Hyła ukończył w Welehradzie (Velehradzie) na Morawach.
Miasto to znane jest w historii Kościoła z unijnych zjazdów teologów słowiańskich.
Podczas 1 wojny światowej urządzono w Welehradzie nowicjat i studia gimnazjalne Prowincji Galicyjskiej dla kleryków i młodzieży ze Starej Wsi i Chyrowa. 17 lipca 1914 roku Adolf Hyła otrzymał święcenia niższe i tonsurę od Józefa Sebastiana Pelczara, biskupa przemyskiego (dokument z 2 sierpnia 1915 roku).

W latach 1915-1917 był uczniem w Prywatnym Gimnazjum Ojców Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem, w ówczesnym województwie lwowskim. Chyrowskie gimnazjum uważane było w czasach II Rzeczypospolitej za najlepiej wyposażone gimnazjum w Polsce.Adolf Hyła ukończył klasy VII i VIII w gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie i tam złożył w dniach 28-30 maja 1917 roku egzamin dojrzałości.

W latach 1917-1918 studiował filozofię w Kolegium Filozoficznym oo. Jezuitów w Nowym Sączu. Studia te przerwał i opuścił zakon 2 grudnia 1918 roku.Od 5 lutego 1919 roku do 24 listopada 1920 roku służył z przerwami w Wojsku Polskim. W okresie od 1 maja do 31 grudnia 1919 roku pracował w Biurze Rysunkowym Kilimkami Krajowego Związku Przemysłowego w Krakowie.W roku akademickim 1919/1920 zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia te przerwał z powodu służby wojskowej. Ponownie zapisał się na UJ w roku akademickim 1922/1923, na Wydział Filozoficzny. Podczas pierwszego roku studiów zaliczył zajęcia z chemii nieorganicznej i analitycznej, mineralogii, petrografii, filozofii, etyki, historii sztuki. Studia przerwał po trzech trymestrach pierwszego roku”. Znaczący wpływ na życie Adolfa Hyły miała jego kilkumiesięczna praca w Biurze Rysunkowym Kilimkami Krajowego Związku Przemysłowego w Krakowie. Wówczas hrabia Leonard Mieroszewski, który dostrzegł wielkie zdolności młodego Hyły w wykonanym przezeń portrecie Józefa Piłsudskiego, zamówił u niego swój portret. Hrabia otoczył młodego artystę serdeczną opieką. Skierował Hyłę do pracowni słynnego młodopolskiego artysty – malarza Jacka Malczewskiego. Adolf Hyła był prywatnym uczniem Jacka Malczewskiego. Pod kierunkiem tego wielkiego artysty dojrzał i rozwinął się talent Adolfa Hyły i jego indywidualność artystyczna.

NAUCZYCIEL I WYCHOWAWCA

Przez ponad dwadzieścia lat Adolf Hyła pracował w szkolnictwie średnim jako nauczyciel rysunku, prac ręcznych i ubocznie innych przedmiotów. Najpierw zatrudnił się jako nauczyciel rysunku i dodatkowo matematyki, fizyki i geografii w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim Jadwigi Krzymowskiej w Będzinie (od 2 grudnia 1920 do 30 kwietnia 1928 roku), następnie w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym im. M. Kopernika w Będzinie (od 1 września 1928 do 31 lipca 1936 roku). W latach 1928-1936 uczył również rysunku i matematyki w Gimnazjum i Liceum Zgromadzenia Kupców w Będzinie.

Adolf Hyla zawarł w dniu 27 czerwca 1929 roku związek małżeński z Marią Katarzyną Zalipską, córką Tomasza i Klementyny z domu Rozmanit. Ślub odbył się w kościele św. Mikołaja w Krakowie.

Maria, żona Adolfa, pracowała jako urzędniczka bankowa. Małżeństwo było bezdzietne.Rodzina żony była bardzo religijna. W trudnych dla społeczeństwa polskiego czasach znajdowała pomoc i wsparcie ze strony Kościoła katolickiego.

Po przeprowadzce do Krakowa Adolf Hyla uczył zajęć praktycznych w VIII Państwowym Liceum i Gimnazjum im. A. Witkowskiego latach 1936-1939 oraz dodatkowo zatrudniony był w IX Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym im. J. M. Hoene-Wrońskiego w Krakowie.

Po przerwie spowodowanej okupacją hitlerowską wrócił do VIII Liceum i Gimnazjum im. A. Witkowskiego jako nauczyciel zajęć praktycznych (lata 1945-1948, z przerwami spowodowanymi urlopem na poratowanie zdrowia). Z powodu złego stanu zdrowia, stwierdzonego orzeczeniem komisji lekarskiej, z dniem 30 kwietnia 1948 roku Adolf Hyła przeszedł w stan spoczynku jako nauczyciel.Od tego czasu całkowicie poświęcił się malarstwu.

PODNOSZENIE KWALIFIKACJI NAUCZYCIELSKICH

Praca w zawodzie nauczycielskim, tak jak i obecnie, wymagała ciągłego dokształcania.Już w 1921 roku Adolf Hyła brał udział w Państwowym Kursie Wakacyjnym dla Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych w Kielcach, organizowanym przez Koło Kieleckie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (w dniach od 4 lipca do 13 sierpnia 1921 roku). Uzupełniał swoją wiedzę z zakresu chemii, fizyki i mineralogii. W celu uzyskania etatowego stanowiska w szkolnictwie, na mocy rozporządzenia ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 4 kwietnia 1930 roku, złożył w maju 1930 roku egzamin na nauczyciela rysunku przed Państwową Komisją Egzaminacyjną przy Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, której prezesem (przewodniczącym) był artysta-rzeźbiarz, prof. Konstanty Laszczka. Egzamin ten odbywał się w dniach od 19 do 27 maja 1930 roku.

W dniach 3-29 sierpnia 1931 roku Adolf Hyła jako nauczyciel Gimnazjum Zgromadzenia Kupców w Będzinie uczestniczył w Państwowym Kursie Wakacyjnym dla Nauczycieli Szkół Średnich w Żywcu.

W 1936 roku Adolf Hyła zdał kolejny egzamin na nauczyciela zajęć praktycznych (robót ręcznych i rysunku) w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie.
Wielokrotnie uczestniczył w wakacyjnych kursach organizowanych przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w zakresie chemii, mechaniki, ćwiczeń fizykalnych, mineralogii i robót ręcznych.W 1935 roku brał udział w 25-dniowym Kursie Metodyczno-Programowym zajęć praktycznych w Żywcu.

SUKCESY PEDAGOGICZNE I ARTYSTYCZNE W BĘDZINIE

Adolf Hyła zasłynął w Zagłębiu Dąbrowskim nie tylko jako wybitny nauczyciel rysunku i wychowawca młodzieży, której przekazywał swoją wiedzę i swoje zamiłowania artystyczne, ale również jakoartysta-malarz, członek Towarzystwa Artystycznego i Literackiego (TAL-u) w Sosnowcu, twórca obrazów, które na wystawach zwracały uwagę i budziły uznanie z powodu piękna kompozycji, oryginalności i inwencji artystycznej.

Prace swoje wystawiał corocznie w Zagłębiu Dąbrowskim i na wystawach organizowanych przez Śląskie Towarzystwo Wystaw w Katowicach. Sprawozdawca „Kuriera Zachodniego” z dnia 20 października 1929 roku, pisząc o wystawie artystów-plastyków TAL-u w Sosnowcu i jej wysokiej wartości artystycznej, wywołującej prawdziwy podziw, wymienia obrazy artystów, między innymi Hyły, które wzbudzają ogromne zainteresowanie, zarówno swoją tematyką, jak też jakością wykonania.

W sprawozdaniu z I wystawy artystów-malarzy śląskich, krakowskich, Zagłębia Dąbrowskiego i Podhala, zorganizowanej na dużą skalę przez Śląskie Towarzystwo Wystaw w Katowicach w okresie od 15 grudnia 1928 roku. do 2 stycznia 1929 roku, recenzent J. Gawlikowski napisał: „.. .Prawdziwie piękny jest pastel Hyły z grupy sosnowieckiej p.n. „Owce”. Czuje się w tym zainteresowanie i namiętność artysty w odszukaniu czegoś nowego…” („Polonia” z 21 grudnia 1928 r.).

Wysoką ocenę i wiele pochwał uzyskała wystawa prac uczennic prof. Adolfa Hyły w Gimnazjum Jadwigi Krzymowskiej w Będzinie. Uczennice wystawiały swoje rysunki brył geometrycznych, martwą naturę, teoretyczne rysunki perspektywiczne, rysunki zdobnicze, akwarelowe ilustracje osobistych przeżyć, własne kompozycje rodzajowe, witraże. Prace wykonane zostały ołówkiem, sangwiną, kolorowymi kredkami lub czarną kredką, tuszem, akwarelą („Kurier Zachodni” z 21 października 1928 roku – wystawa prac uczennic Gimnazjum Żeńskiego w Będzinie).

ZAINTERESOWANIA POZAMALARSKIE

Adolf Hyla był wielkim miłośnikiem turystyki nizinnej i górskiej, kajakarstwa i narciarstwa. Zorganizował w Gimnazjum i Liceum Kupców w Będzinie kółko narciarzy.
Był zapalonym motocyklistą, należał do Klubu Automobilowego. Słynna była jego wyprawa z żoną Marią do Włoch na motocyklu angielskiej produkcji, z przyczepą boczną. Była to ich pełna przygód podróż poślubna. Z żoną wyjeżdżał również na motocyklowe wycieczki turystyczne i plenery malarskie w góry oraz nad morze.

W 1962 roku, już jako starszy, sześćdziesięciopięcioletni pan, kupił nowego Junaka M10 z przyczepą. Motocykl wzbudzał ogromne zainteresowanie chłopców z okolicznych domów.

Adolf Hyła parał się również fotografią, sam wykonywał zdjęcia swoich obrazów, był bibliofilem i erudytą, interesowały go osiągnięcia techniki. Wykorzystywał epidiaskop jako urządzenie pomocnicze w pracy artysty-malarza.

Jako nauczyciel angażował się w prace społeczne dla środowiska lokalnego (obecny wolontariat). W 1929 roku Adolf Hyla otrzymał Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.Za honorową pracę w powiecie będzińskim w charakterze starszego komisarza spisowego podczas drugiego powszechnego spisu ludności RP w 1931 roku otrzymał odznakę „Za Ofiarną Pracę”, a w l935 roku „Państwową Odznakę Sportową” klasy 11, stopnia I.

MIESZKANIEC KRAKOWSKICH ŁAGIEWNIK

Adolf Hyla wraz z żoną Marią, teściową Klementyną Zalipską i szwagrem Włodzimierzem Zalipskim, który zamieszkał z nimi po ucieczce z Lublina, zaraz na początku II wojny światowej, po wysiedleniu ich przez okupanta z mieszkania przy al. J. Słowackiego, znaleźli schronienie w krakowskich Łagiewnikach. Zamieszkali w domku przy ul. Orkana 479 (obecnie ul. Urocza 36), w niewielkiej odległości od klasztoru Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia. Odtąd ich życie połączyło się bardzo silnie z losami klasztoru.
Niemcy zajęli część pomieszczeń klasztornych na kwatery dla oficerów i żołnierzy.

Siostry i wychowanki klasztoru pracowały w ogrodzie i szklarni, dostarczając wymagane przez wojsko ilości warzyw. Siostry nadal prowadziły zakład wychowawczy dla dziewcząt, pomagały wysiedlonym, brały udział w akcjach charytatywnych, dożywiając dzieci i wysiedleńców.

Niemcy zajęli szkołę w Łagiewnikach, początkowo na szpital, a potem na koszary wojskowe.Nauka szkolna prowadzona była w klasztorze oraz w domach prywatnych.

Lata okupacji to okres bardzo intensywnej twórczości malarskiej Adolfa Hyły. Wykonał wówczas szereg portretów rodzinnych, malował obrazy Bożego Miłosierdzia.

Początek wojny i okupacji przyniósł bolesne straty rodzinie Hylów. Kilka dni po agresji Związku Radzieckiego na Polskę (17 września 1939 roku) najmłodszy brat Adolfa – Jerzy, absolwent matematyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, podchorąży 82. Pułku Piechoty, poległ 24 września 1939 roku w walkach z bolszewikami na stacji kolejowej w miejscowości Iwanycze, powiat Włodzimierz Wołyński.
Rok później, prawie równocześnie zmarli rodzice Adolfa: Salomea Hyła — 11 października 1940 roku, Józef Hyła — 15 listopada 1940 roku.Inni członkowie rodziny przeżyli wojnę. Wśród nich również brat Adolfa, Michał (1908-1979), który jako sanitariusz II Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa walczył w bitwach pod Monte Cassino (1944).

Do szczęśliwie ocalałych należeli również sam Adolf Hyła, profesor VIII Liceum i Gimnazjum im. A. Witkowskiego w Krakowie, oraz jego szwagier dr Włodzimierz Zalipski, przewodniczący Sądu Okręgowego w Lublinie w procesach przeciw dywersantom niemieckim prowadzonych bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej. Poszukiwany przez Gestapo, w październiku 1939 roku opuścił okupowany przez hitlerowców Lublin, zostawiając cały swój dobytek, i zamieszkał u rodziny w Krakowie.

Pierwsza znaczna fala aresztowań w środowisku nauczycielskim przypadła w Krakowie już na listopad 1939 roku. Dwie daty, szczegółowo opisane w literaturze naukowej i wspomnieniowej, były znaczące – 6 listopada i 9 listopada 1939 roku – Sonderaktion Krakaui Zweite Sonderaktion Krakau. Przeprowadzka do Łagiewnik najprawdopodobniej uratowała Adolfa Hyłę przed aresztowaniem.

W 1942 roku Adolf Hyła zwrócił się do ks. Józefa Andrasza S3, byłego kierownika duchowego i krakowskiego spowiednika siostry Faustyny Kowalskiej (1905-1938), z propozycją namalowania obrazu do kaplicy Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Łagiewnikach -jako wotum za ocalenie jego rodziny w czasie wojny.Wydarzenie to miało miejsce cztery lata po śmierci siostry Faustyny Kowalskiej ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, która zmarła w opinii świętości w dniu 5 października 1938 roku, mając zaledwie 33 lata, w tym 13 lat życia zakonnego.Ojciec J. Andrasz, po zasięgnięciu opinii sióstr, zaproponował namalowanie obrazu Bożego Miłosierdzia**.
Pierwszy obraz Jezusa Miłosiernego został namalowany w Wilnie w 1934 roku przez artystę-malarza Eugeniusza Kazimirowskiego, pod bezpośrednim kierunkiem siostry Faustyny Kowalskiej oraz dzięki pomocy księdza Michała Sopocki, spowiednika i wileńskiego kierownika duchowego siostry.

2 stycznia 1934 roku artysta-malarz Eugeniusz Marcin Kazimirowski rozpoczął pracę nad obrazem według widzenia, jakie siostra Faustyna miała prawie dwa lata wcześniej w Płocku, i zgodnie z poleceniem Jezusa: „…Wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z podpisem: Jezu, ufam Tobie…”. W wizjach siostry Faustyny Jezus kilkakrotnie przynaglał ją, upominając się o wykonanie tego zadania, ale do realizacji dzieła doprowadził dopiero ks. Michał Sopoćko który znał dobrze artystę i po sąsiedzku mieszkał z nim w Wilnie w jednym domu przy ul. Rossa 2. Z własnych funduszy pokrył koszty powstania obrazu, uczestniczył w spotkaniach siostry Faustyny z artystą, a nawet sam pozował malarzowi dla oddania postawy Jezusa i układu jego szaty. Podobno dłonie Jezusa na obrazie są dłońmi księdza. Obraz został ukończony w czerwcu 1934 roku, ale siostra Faustyna bolała nad tym, że Jezus na obrazie nie był tak piękny, jakim go widziała w swym widzeniu, i trzeba było dopiero uspokajającej wypowiedzi Jezusa, że:,… Nie w piękności farby ani pędzla jest wielkość tego obrazu, ale w łasce mojej… ”.

Adolf Hyła, po otrzymaniu odpisu fragmentu Dzienniczka siostry Faustyny oraz odbitki kopii wileńskiego obrazu Miłosierdzia Bożego, wykonanej przez zamieszkałą wówczas w Wilnie malarkę Łucję Bałzukiewiczównę, już w listopadzie 1942 roku zaczął malować obraz i wkrótce go ukończył.

Przełożona domu krakowskiego Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia siostra Irena Krzyżanowska i siostra Kaliksta Piekarczyk stwierdziły, że obraz Hyły nie nadaje się do kultu publicznego. Artysta poprawił obraz zgodnie z sugestią ks. J. Andrasza. 7 marca 1943 roku miało miejsce uroczyste poświęcenie obrazu Bożego Miłosierdzia przez ks. Józefa Andrasza.

Pięć miesięcy później, 6 października 1943 roku, nadszedł do Łagiewnik zamówiony przez przełożoną generalną Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Warszawie obraz lwowskiego artysty-malarza Stanisława Batowskiego. Artysta ten namalował w 1942 roku obraz Miłosierdzia Bożego, który został umieszczony w kaplicy Zgromadzenia przy ul. Żytniej 3/9. Obraz ten bardzo podobał się siostrom i przełożona generalna Zgromadzenia zamówiła u malarza drugi obraz do kaplicy w krakowskich Łagiewnikach.

Powstał poważny problem, który z obrazów: Adolfa Hyły czy Stanisława Batowskiego ma pozostać w kaplicy sióstr w Łagiewnikach. Wątpliwości sióstr rozstrzygnął sam kardynał Adam Sapieha podczas niespodziewanej wizyty w klasztorze. Po obejrzeniu obu obrazów powiedział: „Jeśli obraz p. Hyły jest jako jego własne wotum – niech ten będzie w kaplicy”.

Obraz został zawieszony po prawej stronie kaplicy. Natomiast na uroczystości ku czci Bożego Miłosierdzia, które wówczas odprawiano w trzecie niedziele miesiąca, przenoszono obraz do bocznego ołtarza po lewej stronie 43.

Obraz Hyły został namalowany na prostokątnym płótnie i nie pasował do kształtu retabulum, które było zwieńczone owalnie. Zwrócono się do artysty z prośbą o wykonanie drugiego wizerunku, w kształcie odpowiadającym układowi ołtarza. Poproszono go również o poprawienie kilku detali, takich jak semicki typ urody, czarne włosy, przejrzysta suknia i surowość spojrzenia. Tak powstał drugi wariant łagiewnickiego obrazu Hyły.

15 kwietnia 1944 roku Adolf Hyła dostarczył swój nowy obraz, dopasowany do kształtu bocznego ołtarza. Następnego dnia, w Niedzielę Przewodnią, po raz pierwszy obchodzoną ku czci Miłosierdzia Bożego, ks. Józef Andrasz dokonał poświęcenia obrazu.
Zarówno pierwszy, jak i drugi obraz Adolfa Hyły przedstawiał Jezusa Miłosiernego jako „niebieskiego lekarza” idącego przez świat, aby leczyć zbolałą ludzkość i obdarzyć ją swym miłosierdziem. Tak pojmował ideę Miłosierdzia Bożego ksiądz Józef Andrasz, krakowski spowiednik siostry Faustyny.

Nie tylko ks. Józef Andrasz, który czuwał nad powstaniem obra¬zu, lecz także Adolf Hyła szeroko pojmowali ideę miłosierdzia, jaką ten obraz miał przedstawiać. Nie zawężali jej tylko do ustanowienia sakramentu pojednania, jak uczynił to ks. Sopoćko. Dlatego Hyła w tle postaci Jezusa Miłosiernego umieszczał pejzaż tej okolicy, dla której malował obraz.

Jezus jako Boski Lekarz przechodził bowiem teraz przez tę ziemię i leczył wszystkie ludzkie biedy, obdarzając swym miłosierdziem.

Obraz pędzla Stanisława Batowskiego został umieszczony w kościele Miłosierdzia Bożego w Krakowie przy ul. Smoleńsk, natomiast pierwszy obraz Adolfa Hyły zabrała w 1946 roku na nową placówkę do Wrocławia matka I. Krzyżanowska. Obraz ten umieszczono w kościele parafialnym pod wezwaniem Serca Bożego.

Ksiądz Michał Sopoćko, wileński spowiednik siostry Faustyny, poddał ostrej krytyce obraz namalowany przez Hyłę jako nieliturgiczny i nieewangeliczny. Według ks. Sopocki obraz powinien przedstawiać Chrystusa objawiającego się apostołom w dniu Zmartwychwstania w Wieczerniku, jego spojrzenie winno być Jak z krzyża”, czyli w dół, ponadto ręka Zbawiciela powinna być wzniesiona na wysokość ramienia, a nie czoła.

Wskutek silnej presji Adolf Hyła przemalował tło łagiewnickiego obrazu z pejzażem łagiewnickim. Kamienna posadzka i ciemna płaszczyzna tła zastąpiły kwitnącą łąkę, las i wzgórza. W ten sposób przywołana została wizja Wieczernika. Według jednych źródeł odbyło się to w 1952 roku, zaś według innych w 1954 roku. Druga wersja jest bardziej prawdopodobna.

Już w latach II wojny światowej klasztor w Łagiewnikach stał się nie tylko miejscem kultu, ale także ośrodkiem propagowania nabożeństwa do Miłosierdzia Bożego w formach przekazanych przez siostrę Faustynę. Te nowe formy kultu Bożego Miłosierdzia to obraz Bożego Miłosierdzia, Święto Miłosierdzia, Koronka do Bożego Miłosierdzia, Godzina Miłosierdzia oraz szerzenie kultu Bożego Miłosierdzia.
Obraz Miłosierdzia Bożego Adolfa Hyły w kaplicy Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach szybko zasłynął łaskami, a jego kopie i reprodukcje rozeszły się po całym świecie.

Koniec lat 40. i lata 50. to dla Adolfa Hyły okres bardzo wytężonej pracy. Z licznych kościołów w Polsce i z wielu zagranicznych przychodziły zamówienia na obrazy Bożego Miłosierdzia a także inne obrazy religijne. Obrazy zamawiali również księża wyjeżdżający na misje.

Na wieść o rozpoczęciu 21 października 1965 roku z polecenia metropolity krakowskiego Karola Wojtyły procesu informacyjnego dotyczącego życia i cnót s. Faustyny Kowalskiej, Adolf Hyla przekazał aktem notarialnym prawa autorskie do obrazu Jezusa Miłosiernego w kaplicy klasztoru Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia na rzecz klasztoru w krakowskich Łagiewnikach. Artysta pragnął, żeby dochody z publikacji jego obrazu zostały przekazane na proces beatyfikacyjny s. Faustyny.

Adolf Hyła nie doczekał zakończenia procesu beatyfikacyjnego Faustyny Kowalskiej ani odwołania Notyfikacji Świętego Oficjum.

Zmęczony ciężką, wieloletnią pracą wykonywaną w warunkach zagrożenia toksycznymi związkami chemicznymi zawartymi w farbach i rozpuszczalnikach malarskich, coraz bardziej zapadał na zdrowiu.

OBRAZY ADOLFA HYŁY

Adolf Hyła zaczął malować bardzo wcześnie, już jako uczeń gimnazjum, a potem kleryk jezuicki. Jednym z jego wczesnych obrazów był dar dla Komitetu Akcyi na rzecz biednych uczniów lwowskich szkół średnich, dla którego wykonał obraz olejny na płótnie przedstawiający Madonną z Dzieciątkiem według Carlo Dolciego. Dorobek artystyczny Adolfa Hyły obejmuje blisko siedemset obrazów, głównie o tematyce religijnej, której poświęcił ostatnie ćwierćwiecze swojego życia.

W okresie tym mieszkał w Krakowie-Łagiewnikach przy ul. Uroczej 36, w pobliżu klasztoru Sióstr Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia. Wśród obrazów o tematyce religijnej największą liczbę stanowią obrazy Jezusa Miłosiernego, których namalował ponad dwieście trzydzieści.

W swoim dorobku Adolf Hyłama również kilkadziesiąt portretów i szereg pejzaży.Obrazy z wczesnego okresu jego twórczości znajdują się w domach potomków jego rodzeństwa, często nie są one datowane. Obrazy Hyły są także u krewnych jego żony. Natomiast prace malarskie z lat 40. i późniejsze znajdują się w bardzo wielu kościołach i klasztorach w Polsce i różnych krajach świata, często bardzo egzotycznych, do których wyjeżdżali polscy misjonarze.

W okresie kilkudziesięciu lat, jakie upłynęły od ich powstania, niektóre z tych obrazów wielokrotnie zmieniały miejsca, w których były wieszane.

PORTRETY, PEJZAŻE, OBRAZY RELIGIJNE

Adolf Hyła namalował kilkadziesiąt portretów, które można podzielić na trzy grupy: portrety sławnych Polaków oraz znanych osób Kościoła powszechnego i krakowskiego, portrety rodzinne a także portrety osób prywatnych, najczęściej malowane na zamówienie.
Do portretów słynnych Polaków należą obrazy przedstawiające ks. Piotra Skargę, Tadeusza Kościuszkę, Ignacego Paderewskiego, Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera.Portrety papieża Benedykta XV, generała ojców jezuitów ks. Włodzimierza Ledóchowskiego SJ, założycielki Zgromadzenia Sióstr Duszy Chrystusowej – matki Zofii Tajber, prowincjałów kapucyńskich – o. Kazimierza Niczyńskiego, o. Alojzego Wojnara, o. Remigiusza Krańca, o. Ernesta Łanuchy oraz ks. Piusa Pawełka ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy, franciszkanina o. Rafała Chylińskiego – tworzą grupę portretów znanych osób Kościoła powszechnego i krakowskiego.

Adolf Hyła namalował kilkanaście portretów rodzinnych, które często były darami dla najbliższych z okazji ważnych wydarzeń (rocznice, śluby, imieniny). Należą do nich portrety rodziców Salomei i Józefa Hylów (dwa portrety matki i trzy portrety ojca), swoich sióstr: Marii Hylównej (dwa portrety) i Ireny Szczepaniec (1940), braci: Stefana (dwa portrety) i Jerzego (1939), swojej żony Marii Hyłowej (1944), teściowej Klementyny Zalipskiej (1934, 1950), szwa¬gra Włodzimierza Zalipskiego (1944), dzieci brata Stefana: Macieja i Wojciecha Hyłów (dwa portrety), syna brata Antoniego – Piotra oraz córki siostry Ireny – Elżbiety Szczepaniec (Adolf Hyła był jej ojcem chrzestnym).

W dorobku artysty znajdują się także portrety malowane na zamówienie oraz jako dary dla znajomych. Są to między innymi portrety Janiny Mirockiej, Ireny Kleszczyńskiej, Janiny Halskiej, Aleksandry Łukowicz, Barbary Niessner-Hoszowskiej (pastel z lat dziecięcych), Jerzego Fiirstenberga, Stanisława Tokarskiego, Czesława Kozłowskiego, Jerzego Kozłowskiego, Karola Kobiemickiego, Wincentego Bogdanowskiego. Adolf Hyła namalował również trzy autoportrety – dwa są obrazami olejnymi na płótnie, trzeci malowany tuszem na tekturze.

Adolf Hyła był autorem szeregu pejzaży, między innymi: Kościół Mariacki w Krakowie (1926), Forum Romanum (1931), Kościółek na Obidowej (1934), Zbocze Swinicy z Czarnym Stawem Gąsienicowym (1936), Czarny Dunajec w Witowie (1937), Wąwóz Kraków w Dolinie Kościeliskiej (1947), Pejzaż morski w Orłowie (1947), Potok Bystry w zimie (1951), Wybrzeże Sopockie (1958), Kościelec, Las we Wróblowicach, Las w Jugowicach, Wiosna nad Wilgą, licznych krajobrazów tatrzańskich oraz szeregu pejzaży z natury utrwalonych na płótnie i tekturach malarskich w czasach uprawianej przez niego z zamiłowaniem turystyki.

Z upływem lat poświęcił się głównie tematyce religijnej. Malował obrazy świętych i błogosławionych: św. Józefa dla kościoła oo. Jezuitów w Poznaniu, św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem Jezus i główkami aniołków do kościoła św. Trójcy w Gdańsku, św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus i św. Teresę do kościoła św. Krzyża w Warszawie, św. Hieronima dla ks. prof. Jana Czuja w Warszawie, św. Jana od Krzyża, św. Wacława, św. Marii Goretti, św. Faustyny Kowalskiej (kanonizowana w 2000 roku), św. Andrzeja Boboli, św. Antoniego Padewskiego, bł. Anieli Salawy (beatyfikowana w 1991 roku), św. Anny, św. Barbary, św. Ignacego Loyoli, św. Alberta Chmielowskiego (kanonizowany w 1989 roku), bł. Bernardyny Marii Jabłońskiej (beatyfikowana w 1997 roku), św. Jana Chrzciciela, św. Kazimierza, św. Franciszka Ksawerego, św. Stanisława Kostki, św. Grzegorza Wielkiego, św. Hieronima, św. Piusa X, św. Judy Tadeusza, św. Wincentego Palottiego, bł. Rafała Chylińskiego (beatyfikowany w 1991 roku), św. Ojca Pio (kanonizowany w 2002 roku)54.
W dorobku artystycznym Adolfa Hyły ważne miejsce zajmują obrazy Matki Bożej. Należą do nich obrazy Niepokalanego Poczęcia, Zwiastowania, Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Matki Bożej Częstochowskiej, Matki Boskiej Ostrobramskiej, Matki Boskiej Fatimskiej (dziewiętnaście obrazów Hyły), Matki Boskiej Szkaplerzowej, Matki Boskiej Bolesnej, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, Matki Boskiej Dusz Czyśćcowych dla kościoła w Sonntag w Austrii.

Adolf Hyła malował również obrazy przedstawiające Serce Pana Jezusa oraz Pana Jezusa Promieniującego.Lokalizację wielu obrazów religijnych Adolfa Hyły podaje ks. Piotr Szweda w swojej monografii o artyście.Adolf Hyła był również kopistą. Wykonał kopie obrazów religijnych wielkich mistrzów:Rafaela Santi – Madonna Della Sedia, Carla Dolci- Madonna Dolorosoi Madonna Lacrimosa, Anthona van Dycka – Madonna z dzieciątkiem Jezus, Bartolomea Murilla – Sw. Franciszek z Asyżu, GiambatistyPittoniego- Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, oraz Fritza Kunza- Stygmatyzacja św. Franciszka.

ŚMIERĆ I POGRZEB ADOLFA HYŁY

Adolf Hyła zmarł w Krakowie, w piątek 25 grudnia 1965 roku, w Uroczystość Bożego Narodzenia. Miał wówczas 68 lat. Przyczyną zgonu był wylew w lewej półkuli mózgu, który spowodował prawostronny paraliż. Stało się to nad ranem 22 grudnia. Potem przyszło zapalenie płuc z bardzo wysoką gorączką ponad 41° C. Stracił przytomność i nie odzyskał jej aż do śmierci. Wszelkie środki ratunku i ciągłe czuwanie dr Zygmunta Łuczyńskiego były daremne. Sakramentu ostatniego namaszczenia udzielił choremu ks. proboszcz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łagiewnikach, Józef Zwardoń. Zmarł przedwcześnie artysta-malarz, który do ogromnego dorobku wielu dzieł malarskich dołączył obrazy poświęcone nieomal wyłącznie sztuce religijnej, które powstawały w okresie jego ponad dwudziestopięcioletniego życia w krakowskich Łagiewnikach. Odszedł malarz Jezusa Miłosiernego, który obrazami swymi rozsławił Boże Miłosierdzie po całym świecie i tysiące wiernych i nawróconych prowadził do Boga.

Msza św. żałobna za duszę śp. Adolfa Hyły została odprawiona 28 grudnia o godz. 9.00 w kaplicy Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia w Łagiewnikach.Pogrzeb Adolfa Hyły, który odbył się 29 grudnia 1965 roku o godz. 11.00 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, był bardzo uroczysty, z udziałem licznych dostojników kościelnych, delegacji wielu zakonów i tłumów mieszkańców Łagiewnik i Krakowa oraz rodziny.

Adolf Hyła został tymczasowo pochowany w wynajętym grobowcu, tzw.„Katakumbie wolnych”.29 października 1966 roku odbyło się przeniesienie zwłok Adolfa Hyły do grobowca rodziny Zalipskich, znajdującego się w kwaterze Bc zachodniej, grób 9 na cmentarzu Rakowickim.

DOKUMENTY ARCHIWALNE

BIBLIOGRAFIA

Hyla Adolf Kazimierz, [w:]Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, Tom 111, H – Ki. Uzupełnienia i sprostowania do tomu I i II,Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1979, s. 139-140 ;

Szweda P. MS, Adolf Hyla malarz w służbie Bożego Miłosierdzia,Warszawa – Kraków 2009

Witko A., Święta Faustyna i Miłosierdzie Boże, Kraków 2007,

Pilikowski M., Adolf Hyła-malarz Bożego Miłosierdzia, „Wiado­mości ASP”, Nr 45, Kwiecień 2009 P. Szweda MS, Adolf Hyła – malarz z Łagiewnik, Kraków 2014

Pilikowski M., Adolf Hyła-malarz Bożego Miłosierdzia, „Wiado­mości ASP”, Nr 45, Kwiecień 2009 P. Szweda MS, Adolf Hyła – malarz z Łagiewnik, Kraków 2014